Patenten op zaden

protest tegen patenten tijdens Reclaim the Seeds 2017

Verslag workshop Maaike Raaijmakers - Bionext | 4 maart 2017 Reclaim the Seeds

Grote bedrijven vragen patenten aan op zaden met als doel om daar geld aan te verdienen. Het geeft ze macht door een monopolie erop, met als argument dat zij voor de innovatie gezorgd hebben. Dit was eerst zo met GM-zaden maar nu meer en meer ook op conventionele gewassen.

Patenten (of 'octrooien') staan lijnrecht tegenover het kwekersrecht. Patenten worden gegeven op planteigenschappen en het kwekersrecht op rassen. Een gewas waarop kwekersrecht zit mag wel door een andere veredelaar worden gebruikt om verder te werken terwijl dit niet mag bij een gewas waar patent op rust. Dit heeft grote gevolgen voor boeren en zaadveredelaars. Bedrijven met patenten kunnen rechtszaken aanspannen met hoge kosten tot gevolg. Er is een tendens van grote chemiebedrijven zoals Monsanto, Bayer en Syngenta om allerlei zaadbedrijven op te kopen. De patenten hebben ook gevolgen voor de consument; producten zullen duurder worden, de diversiteit en voedselzekerheid nemen af.

Wat er tegen te doen? Campagne voeren om meer bewustwording te creëeren en maatschappelijke druk uit te oefenen, en bezwaar aantekenen en een lobby voeren om de wetgeving aan te passen.
Er is onder andere een campagne gestart; 'de grootste zaadbank van Nederland' waarbij burgers zaden kunnen gaan telen en vermeerderen of bewaren in de vriezer. Al die burgers samen zijn dan de zaadbank.

Op wereldschaal bekeken gaat een heel groot deel van het gebruik van en de handel in zaden nog om grote bedrijven heen. Maar juist de boeren die tot nu toe hun eigen zaden gebruikten of ruilden dreigen steeds meer de dupe te worden.
Er is in de media al veel aandacht geweest voor het zaden- probleem, bijvoorbeeld bij Zembla in de uitzending "De Monsanto methode", Lubach op zondag en Giel Beelen.

Bionext werkt met organisaties als IFOAM en LTO samen om een lobby te vormen tegen patenten op zaden. Recente voorbeelden van patenten zijn die in paprika, tomaat, soja en broccoli. Daarbij kan het heel specifiek zijn op een eigenschap zoals zoetheid of iets vaags zoals klimaatbestendigheid. Recent is er een broccoli met lange steel om het oogsten te vergemakkelijken gepatenteerd door Bayer-Monsanto. Maar ook een biologische veredelaar en zaadbedrijf waren met deze eigenschappen bezig en zij mogen hier nu niet meer mee door gaan.

Recent hebben de lidstaten van de EU zich unaniem uitgesproken tegen patenten op gewassen en levend materiaal. Maar de EU gaat hier niet over. Het is het Europees Octrooibureau dat zijn beleid moet aanpassen. Mogelijk gebeurt dit in juni. De EU zal hier op aandringen, maar ook de lobby van de grote zaadbedrijven zal de komende maanden niet stil zitten. Het is dus zaak ook vanuit (volks-)tuinders, seed savers, maatschappelijke organisaties en andere kritische personen de druk op de ketel te houden.
Daarnaast zijn er nog meerdere omwegen die een totaalverbod in de weg kunnen zitten, zoals het patenteren van eigenschappen verkregen door nieuwe technieken zoals CRISPR-CAS.

De actie "De grootste zaadbank" van Nederland wordt binnenkort uitgebreid met 5 nieuwe soorten.

Links

- Meer over het onderwerp is ook te lezen in het verslag van Maaike's presentatie tijdens RtS 2016: Octrooien op voedselgewassen, hoe kunnen we ze stoppen?", door Maaike Raaijmakers.

Ook op de website van ASEED staat een update over patenten in Europa: "Worden Europese patenten op planten en dieren nu eindelijk verboden?"

- Bionext: www.bionext.nl/hartvoorbiodiversiteit

- No Patents on Seeds: no-patents-on-seeds.org

(verslag Henk Eshuis)

-- Klik hier om terug te gaan naar het verslagenoverzicht --