Update over grote zaadbedrijven

Verslag van de workshop van Sonia van ASEED | 4 maart 2017 Reclaim the Seeds

Wat is er aan de hand?
Sonia geeft een overzicht van de grote fusies die het afgelopen jaren hebben plaatsgevonden tussen zaadveredelings- en chemiebedrijven. Telkens als er een fusie is tussen twee bedrijven wordt ernaar gestreefd beide takken in gelijke mate binnen het nieuwe bedrijf te versterken. De grote bedrijven streven ernaar zowel de zaden als de bestrijdingsmiddelen als meststoffen te kunnen leveren...

Voor wie dit mocht zijn ontgaan: dit is een gevaarlijke ontwikkeling. De verwachting is nu dat deze grote bedrijven zich binnen enkele jaren gaan begeven op het vlak van landbouwmachines, zodat ze uiteindelijk de hele voedselketen kunnen beheersen. Voorbeelden van fusies (mergers) zijn Bayer & Monsanto, ChemChina & Syngenta en Dow & DuPont.

Waarom is deze vergaande concentratie een probleem?
Door het systeem van patenteren van zaden (plantenrassen en eigenschappen van gewassen) en het leveren van bestrijdingsmiddelen en kunstmest door één bedrijf bindt men de boeren voor vele jaren aan zich. Er ontwikkelen zich zo totaalpakketten, het 'one stop shopping'. Zo worden boeren bedreigd in hun keuzemogelijkheden en loopt de biodiversiteit achteruit. Er verschijnen immers minder rassen op de markt.

Momenteel is het al zo dat met 30 gewassen 90% van het menselijke dieet wordt geoogst! Dat betekent dat we wereldwijd steeds meer hetzelfde gaan eten en dat steeds voorbij gegaan wordt aan culturele en plaatselijke verschillen die van invloed zijn op de samenstelling van het dagelijkse dieet.

Een ander mogelijk probleem kan de impact zijn op de dieren die jaar in jaar uit van de oogsten eten. Hoe zullen zij op hun voedsel reageren? Gaat hun gezondheid achteruit? Er zijn enkele kleine studies maar dit onderwerp vraagt een langdurige studie.

Een laatste probleem betreft de groei van de gelden die nodig zijn om te kunnen lobbyen voor hun belangen. Zowel hierdoor als door de soortenbeperking stegen de prijzen van de zaden in de afgelopen 10 jaar met 500%.

Wat kunnen wij als burgers tegen deze concentratie van bedrijven doen?
Een tegenbeweging kan alleen ontstaan door initiatieven te nemen. Door zelf organisaties op te richten, markten te ontwikkelen en netwerken tot stand te brengen. Dat wil zeggen spreken met de buren, met de winkeliers, met de bedrijven (bv groothandels).

Eén van de voorbeelden is Reclaim the Seeds dat nu al voor de 6de keer gehouden wordt. Intussen is het initiatief ook naar België overgeslagen. Door zadenbeurzen kunnen vele authentieke zaden naar alle hoeken van het land verspreid worden, waardoor het voortbestaan van rassen beter gewaarborgd wordt.

Een ander goed voorbeeld is het ontstaan van CSAs (Community Supported Agriculture), waarbij deelnemers de 'boer' vooraf een jaarbedrag betalen in ruil voor een deel van de oogst. Door betaling vooraf heeft de boer zekerheid en kunnen de benodigde investeringen worden gedaan zonder afhankelijk te worden van een bank.

Het vormen van voedselcoöperaties is ook een manier om tot een kortere keten te komen. Door direct biologisch voedsel in te kopen, zo mogelijk bij producenten uit de buurt ontstaat er een nauwere band tussen consument en producent.

Op het gebied van verkrijgbaarheid is de term Open Source Seeds van toepassing. Geef de zaden een typering van 'open source' en iedereen mag ze gebruiken, ook de veredelaars die zo nieuwe rassen kunnen ontwikkelen, waardoor de diversiteit versterkt wordt.

Het Monsanto Tribunaal is een indringende wijze om de gevolgen van de concentraties aan de kaak te stellen. Echte rechters oordelen over de aanklachten die door burgers van over de hele wereld worden gedaan. Helaas had Monsanto besloten niet aanwezig te zijn. In april 2017 wordt de uitspraak verwacht.
Belangrijk is dat initiatieven tegen bedrijven als Bayer-Monsanto elkaar vinden en op deze manier uitgebreide netwerken kunnen ontstaan. Binnen die netwerken is een goede organisatie nodig, omdat bedrijven als ook machtig zijn en een sterke lobby hebben. Belangrijk daarbij in de presentatie van cijfers ter onderbouwing van hetgeen beweerd wordt. Naast activist moet je dus ook realist zijn en intellectuele tegenstand kunnen bieden.

Bottomline:
- Freedom to choose
- zelf zaden produceren
- handleidingen maken om lokale initiatieven te ondersteunen
- niet allen 'strijden tegen' maar werken aan aantrekkelijke alternatieven
- vormen van uitgebreide netwerken
- bij elkaar brengen van de keten producent/handelaar/consument
- weet wat je eet!!!

Links:

- In de sheets van de presentatie vind je meer cijfers, links en plaatjes die horen bij bovenstaand verhaal.

- Friends of the Earth Europe schreef een artikel over de overnames in bij zaadbedrijven en de chemische industrie: 'Marriages made in hell - why agribusiness mega-mergers must be stopped'.

- In een analyse van ETC Group komt ook de hardware in de landbouw aan bod. Door het verzamelen van veel informatie van boeren probeert ook trekkerbouwer John Deere een steeds belangrijkere positie te bemachtigen: Deere & Co. is becoming 'Monsanto in a Box'

-- Klik hier om terug te gaan naar het verslagenoverzicht --