Workshop Zelf aden vermeerderen

Spreker: Linder van den Heerik - Linder van den Heerik is eigenaar van tuinderij De Voedselketen in Sint-Oedenrode. Hij geeft lezingen en cursussen permacultuur en natuurlijk moestuinieren.
Datum: zaterdag 13 februari 2016
Evenement: Reclaim the seeds

Deze lezing begint met de vraag: wat zijn de voordelen van zelf zaden winnen? Hiervoor zijn verschillende redenen te geven:

- Als je zelf zaden wint, ben je onafhankelijk van zaadleveranciers en dan met name van wereldmarktleiders zoals Monsanto en Syngenta, die zaad leveren op hun voorwaarden.
- Je bent zelfvoorzienend; je spaart dus geld voor aankoop van zaad uit.
- Je draagt bij aan diversiteit van gewassen. Dit houdt dan in: genetische diversiteit binnen een soort. Dit is belangrijk omdat we in de afgelopen eeuw 96% van de soorten zijn kwijtgeraakt. (Het is onzin dat patenten de diversiteit zouden waarborgen.)
- Gewassen passen zich aan aan jouw omstandigheden als je jouw beste zaden blijft gebruiken. Deze adaptatie van gewassen aan jouw grond en omgeving kun je nog vergroten door zaad te winnen van gewassen die zogenaamde stressjaren goed doorkomen (bijvoorbeeld een heel droog of juist heel nat jaar) en dat opnieuw te gebruiken.
- Je doet kennis en ervaring op die je weer door kunt geven aan anderen.
- Het uitwisselen van door jou geoogst zaad zorgt voor sociale contacten met andere telers.
- Door zaad te ruilen met anderen voorkom je inteeltdepressies.
- Het geeft veel plezier als het lukt om van zelf gewonnen zaad in een volgend seizoen weer gewassen te telen.
- Het eten van gewassen die je zelf geteeld hebt, is beter voor je gezondheid als je geen bestrijdingsmiddelen en kunstmest hebt gebruikt.

Welke zaden gaan we verzamelen?

Het is aan te bevelen om te beginnen met makkelijke rassen. We kunnen gewassen indelen in:

- zelfbestuivers
- kruisbestuivers

Dan is het het beste om te beginnen met de zelfbestuivers, omdat de meeldraden van deze gewassen zichzelf al hebben bestoven, voordat een insect dit kan doen. Gemakkelijke rassen zijn bijvoorbeeld: alle slasoorten, courgettes en komkommers, tomaten, pepers, bonen, erwten, winterpostelein en Chinese gewassen zoals paksoi.

Win zaad van de beste plant van een soort; laat de beste plant dus staan: die geeft namelijk het beste zaad. Het is zeker zinvol je te verdiepen in plantenfamilies, -geslachten en -soorten. Binnen een soort kun je zelf kruisen.

Voorkom inteeltdepressies: win niet jarenlang van dezelfde soort zaad. Op internet vind je de maximumperiodes per soort. Zelfbestuivende gewassen zijn minder gevoelig voor inteeltdepressie.

Als je zaad van kruisbestuivers wilt winnen, zijn er de volgende tips:

- Zorg ervoor dat jouw soort bestoven wordt door zichzelf (door buurplanten dus). Zorg daarom voor fysieke barrières (bijvoorbeeld insectengaas) om te voorkomen dat jouw kruisbestuivers door insecten worden bestoven met stuifmeel van planten van andere soorten.
- Als je gewassen teelt van eenzelfde familie c.q. geslacht, maar van verschillende soorten, kun je de verschillende soorten in verschillende periodes zaaien, zodat ze niet tegelijkertijd bloeien.
- Op internet kun je vinden wat de afstanden zijn waarbinnen insecten gewassen kunnen bestuiven. Als er geen andere soort binnen de vermelde afstand staat, is er dus geen gevaar voor ongewenste bestuiving.
- Je kunt meeldraden wegknippen.
- Je kunt gewassen zelf bestuiven. Dit doe je voor zonsopgang. Bescherm de stampers van bijna vermeerderingsrijpe bloemen met bijvoorbeeld boterhamzakjes.

Kies vooral ook zeldzame of lokale variëteiten. Ga dus op zoek naar dit zaad in de catalogi van zaadleveranciers die zich erop hebben toegelegd om zaad te produceren van zeldzame rassen. Win vervolgens zaad van deze gewassen.

Win zaad van biologische gewassen. Dan krijg je namelijk planten die resistenter zijn dan planten van niet-biologische gewassen. De zaden van de reguliere zaadindustrie leveren planten die minder resistent tegen ziektes en plagen zijn, omdat de reguliere industrie haar gewassen met gif bespuit.

Kies niet voor F1-hybriden, want volgende generaties missen de goede eigenschappen die bij veredeling in de plant zijn gekomen.

Verzamel geen zaad van vegetatief te vermeerderen gewassen, zoals knollen, uien, aardperen, aardappels, uien, aardbeien en munt.

Zaden drogen

Grote zaden laten we op de plant drogen, wat als voordeel heeft dat ze beter afrijpen. Een nadeel is dat je te maken kunt krijgen met vraat, van vogels bijvoorbeeld.

Leg afgeknipte zaaddozen in het kozijn van een zonnig raam: 30 graden is een ideale temperatuur.

Maak zaden schoon voordat ze in de opslag gaan.

Als je een afgeknipte plant ondersteboven hangt in een schuur of in huis, kun je er een kussensloop of oude panty omheen binden. Af en toe tik je hiertegen, waarna het zaad in sloop of panty valt.

Zaden bewaren

Bij het bewaren van zaden geldt ook een aantal regels:

- Bewaar zaden in het donker.
- Bewaar zaden bij een stabiele temperatuur; ideaal is 4 tot 6 graden.
- Bewaar zaden in papier: bijvoorbeeld papieren enveloppen. Vul de bodem van een weckpot of plastic bak met een laagje rijst en zet de papieren enveloppen hierin. Sluit de weckpot of bak af.


-- Klik hier om terug te gaan naar het verslagenoverzicht --